Τι είναι ο δασυτριχισμός- υπερτρίχωση;

       Ο δασυτριχισμός αφορά το γυναικείο φύλο και αναφέρεται στην ανάπτυξη τριχοφυΐας σε περιοχές που οι γυναίκες συνήθως δεν έχουν τρίχες, ή έχουν μόνο χνούδι. Αναφέρεται σε τρίχες που είναι σκληρές, κατσαρές, σκούρου χρώματος και αναπτύσονται σε περιοχές όπως πρόσωπο (μουστάκι-σαγώνι), θώρακας- θηλές των μαστών, κοιλιά-μέση γραμμή, εσωτερικό των μηρών, οσφύ, ράχη. Στις περιοχές αυτές η εμφάνιση τριχοφυΐας είναι ανδρικό “προνόμιο”, αφού εξαρτάται από την δράση των ανδρικών ορμονών του φύλου (κυρίως τεστοστερόνη).

     Αντίθετα μιλώντας για υπερτρίχωση εννοούμε ιατρικά την υπερβολική ανάπτυξη τριχοφυΐας με γενικευμένη κατανομή σε όλο το σώμα. Οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες ή και φάρμακα (γλυκοκορτικοειδή, φαινυντοΐνη, κυκλοσπορίνη), αφορά και τα δύο φύλα και δεν οφείλεται στην αυξημένη δράση ανδρογόνων, αν και η υπερανδρογοναιμία μπορεί να την επιδεινώσει. 

Τι προκαλεί το δασυτριχισμό;

      Οι γυναίκες παράγουν φυσιολογικά από τις ωοθήκες και τα επινεφρίδια ανδρικές ορμόνες (ανδρογόνα) όπως τεστοστερόνη, σε μικρές όμως ποσότητες. Αν τα επίπεδα των ανδρογόνων στο αίμα ξεπεράσουν τα “φυσιολογικά”, τότε είναι δυνατό να εμφανιστούν τρίχες σε περιοχές που τις εμφανίζουν οι άντρες. Το ίδιο μπορεί να συμβεί ακόμη και με φυσιολογικές τιμές ανδρογόνων στο αίμα, στην περίπτωση που το δέρμα μιας γυναίκας είναι εξαιρετικά ευαίσθητο σε αυτά. Η σοβαρότητα της τριχοφυΐας εξαρτάται από τα επίπεδα των ανδρικών ορμονών αλλά και από το βαθμό ευαισθησίας του θύλακα της τρίχας. Η υπερανδρογοναιμία μπορεί να συνυπάρχει και με άλλα σημάδια ή συμπτώματα όπως διαταραχές στην έμμηνο ρύση- υπογονιμότητα, λιπαρό δέρμα- ακμή, τριχόπτωση- τάση δημιουργίας ανδρικού τύπου φαλάκρας και σε ακραίες περιπτώσεις ακόμα και μπάσα φωνή ή ανδρικού τύπου σωματότυπο.

      Υπάρχουν διάφορες ιατρικές καταστάσεις που προκαλούν δασυτριχισμό. Η πιο συχνή είναι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, που συνήθως συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα υπερανδρογοναιμίας. Πρόβλημα μπορεί να δημιουργηθεί επίσης από φάρμακα (αναβολικά στεροειδή, βαλπροϊκό οξύ), ή άλλες ιατρικές αιτίες (συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων, σύνδρομο Cushing, όγκοι ωοθηκών-επινεφριδίων, παχυσαρκία, υπερπρολακτιναιμία, μεγαλακρία, υποθυρεοειδισμός), πολύ σπανιότερα ωστόσο. Είναι όμως εξαιρετικά σύνηθες να μην βρίσκεται ιατρική αιτία ούτε να υπάρχουν άλλα συμπτώματα, οπότε μιλάμε για ιδιοπαθή δασυτριχισμό, που αποτελεί τη δεύτερη συχνότερη αιτία. Στην περίπτωση αυτή είναι η αυξημένη ευαισθησία στα ανδρογόνα που παίζει το ρόλο της και παρατηρείται συχνότερα σε γυναικείους πληθυσμούς όπως οι Μεσογειακοί.

 Πότε θα πρέπει να μετράμε τα επίπεδα ανδρογόνων;

       Συνιστάται να μην μετράμε τα επίπεδα ανδρογόνων σε γυναίκες με ήπια υπερτρίχωση και κανένα άλλο σύμπτωμα, επειδή τα αποτελέσματα είναι μάλλον απίθανο να δείξουν οποιαδήποτε διαταραχή. Προτείνεται όμως μέτρηση σε γυναίκες με μέτρια ή σοβαρό δασυτριχισμό, ή δασυτριχισμό που ξεκινά ξαφνικά και αυξάνεται γρήγορα, ή συνδέεται με άλλα συμπτώματα όπως διαταραχές στην έμμηνο ρύση ή παχυσαρκία (κυρίως κοιλιακή).

Πώς αντιμετωπίζεται ή θεραπεύεται ;

      Το πρόβλημα χρήζει ιατρικής εκτίμησης, καθώς πέραν του αισθητικού προβλήματος που πιθανώς να δημιουργεί, ενδεχομένως υποκρύπτει ιατρική παθολογία. Ιατρικά αξιολογείται με βάση συγκεκριμένους πίνακες (Ferriman-Gallway), όπου ανάλογα με την έκταση της τριχοφυΐας σε κάθε περιοχή δίνεται το ανάλογο σκορ. Χωρίς αυτή η βαθμονόμηση να είναι απόλυτη, όταν το συνολικό σκορ ξεπερνάει το 8, τότε μιλάμε για δασυτριχισμό και χρήζει διερεύνησης.

      Η αντιμετώπιση της ανεπιθύμητης τριχοφυΐας είναι κατά κάποιο τρόπο θέμα προσωπικής επιλογής. Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος “φυσιολογικής” τριχοφυΐας που εξαρτάται από τη φυλή και την εθνικότητα, π.χ. οι γυναίκες της Μεσογείου εμφανίζουν εντονότερη τριχοφυΐα σε σχέση με τη Σκανδιναβία. Επίσης η κουλτούρα κάθε εποχής και περιοχής καθορίζει το κοσμητικά αποδεκτό και επομένως το κατά πόσο είναι σημαντικό να εξαλειφθεί η ενοχλητική τριχοφυΐα. Η ψυχολογική επιβάρυνση σε κάθε περίπτωση μπορεί να είναι από αμελητέα έως εξαιρετικά σοβαρή, διαφορετική πάντως από γυναίκα σε γυναίκα. Εξυπακούεται ότι σε περίπτωση διάγνωσης συγκεκριμένης νόσου που προκαλεί το πρόβλημα, είναι αναγκαία πρωταρχικά η αντιμετώπισή του από το θεράποντα ιατρό.

 α) Απλά καλλυντικά Μέτρα

      Λεύκανση: Προϊόντα που περιέχουν υπεροξείδιο του υδρογόνου και θειικά, ξανθαίνουν τις τρίχες και αποκρύπτουν την παρουσία τους. Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν ερεθισμό, κνησμό, και πιθανά αποχρωματισμό του δέρματος.

      Οι προσωρινές μέθοδοι αφαίρεσης της τρίχας (διάρκεια αποτελέσματος από λίγες ημέρες έως εβδομάδες) περιλαμβάνουν την αφαίρεση τρίχας από την επιφάνεια του δέρματος (ξύρισμα) ή εξαγωγή-”τράβηγμα” τριχών από τα θυλάκια (“τύπου μάδημα”).

       – Το ξύρισμα είναι μια δημοφιλής, ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος αποτρίχωσης που αφαιρεί την τρίχα λίγο πιο πάνω από την επιφάνεια του δέρματος. Δεν επηρεάζει την ανάπτυξη, αλλά αφήνει ένα αμβλύ άκρο, αντί του κωνικού άκρου της άκοπης τρίχας. Αυτό τις κάνει να έχουν πιο τραχειά υφή.

      – Οι αποτριχωτικές κρέμες περιέχουν χημικές ουσίες που “καίνε” τις τρίχες και τις διαλύουν. Οι περισσότερες περιέχουν θείο, έχουν δυσάρεστη οσμή και μπορεί να ερεθίσουν το δέρμα.

– Μέθοδοι αποτρίχωσης, του τύπου“μάδημα” όπως η αποτρίχωση με κερί ή χαλάουα, είναι σχετικά ασφαλείς και φθηνές, αλλά μπορεί να είναι επώδυνες, ενώ μπορεί επίσης να δημιουργηθούν ουλές και πρήξιμο τοπικά.

Εάν αισθάνεστε ότι τα καλλυντικά μέτρα δεν είναι επαρκή, μην διστάσετε να απευθυνθείτε στο γιατρό σας, σχετικά με περαιτέρω δυνατότητες αντιμετώπισης του προβλήματος.

β) Φάρμακα

      Συστήνονται ως απαραίτητα για την αντιμετώπιση του προβλήματος στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και γενικά στις περιπτώσεις που βρίσκονται αυξημένα τα ανδρογόνα. Στις περιπτώσεις αυτές οποιαδήποτε άλλη συντηρητική αντιμετώπιση του προβλήματος θα έχει προσωρινό μόνο αποτέλεσμα, αφού η αιτία του δεν θα έχει αντιμετωπιστεί.

      Η αντιμετώπιση του δασυτριχισμού με φάρμακα, απαιτεί υπομονή από την μεριά της ασθενούς. Τα φάρμακα δεν δρουν στις τρίχες που έχουν ήδη αναπτυχθεί, αλλά μπλοκάρουν την ανάπτυξη νέων. Επειδή ο θύλακας της τρίχας έχει μια περίοδο ζωής περίπου 6 μήνες, οπότε και η τρίχα “πεθαίνει”, θα πρέπει η θεραπεία να διαρκέσει τουλάχιστον 6-12 μήνες προκειμένου να υπάρξει μια αξιοπρόσεκτη βελτίωση, δηλαδή αφού προηγουμένως οι παλιές έχουν αποπέσει. Στο μεσοδιάστημα μπορεί να χρησιμοποιηθούν οι κοινές μέθοδοι αποτρίχωσης. Αν η φαρμακευτική θεραπεία σε αρχική φάση αποδειχθεί αναποτελεσματική, μπορεί να χρειαστεί αλλαγή στη δόση ή τον τύπο των φαρμάκων μετά από τουλάχιστον 6 μήνες χρήσης. Δυστυχώς δεν αποδεικνύονται το ίδιο αποτελεσματικά σε όλες τις περιπτώσεις.

      – Οι κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν θεραπεία με αντισυλληπτικά χάπια για τις περισσότερες γυναίκες που αντιμετωπίζονται ανεπιτυχώς με τα καλλυντικά μέτρα. Αυτά τα φάρμακα μειώνουν τα επίπεδα των ανδρικών ορμονών και 60% – 100% των γυναικών θα παρατηρήσουν βελτίωση με μια περίοδο 6 έως 12 μηνών. Μπορεί επίσης να βοηθήσουν να έρθει τακτική περίοδος, όπως επίσης να αντιμετωπιστούν τυχόν συνοδά άλλα συμπτώματα υπερανδρογοναιμίας.

      – Μια άλλη επιλογή είναι τα αντι-ανδρογόνα. Αυτά είναι φάρμακα που μπλοκάρουν τη δράση των ανδρικών ορμονών, αλλά έχουν περιορισμούς. Επειδή σε περίπτωση εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσουν γενετικές ανωμαλίες στο έμβρυο, συνιστάται η χρήση τους μόνο σε συνδυασμό με επαρκή μέτρα αντισύλληψης.

γ) Μέθοδοι μόνιμης αποτρίχωσης

      Για τις γυναίκες που επιλέγουν θεραπεία μόνιμης αφαίρεσης των ανεπιθύμητων τριχών, προτείνεται υποβοηθούμενη μείωση τριχοφυΐας με χρήση πηγής φωτός (Photoepilation). Οι μέθοδοι αυτές περιλαμβάνουν λέιζερ και μη-λέιζερ πηγές φωτός, (όπως έντονο παλμικό φώς).

       – Το laser είναι δαπανηρό αλλά συνάμα αποτελεσματικό, γρήγορο και ελάχιστα επώδυνο. Ο τύπος αυτός της αποτρίχωσης είναι μακράς διαρκείας, αντιμετωπίζει μεγάλες περιοχές δέρματος ανά συνεδρία και έχει καλύτερα αποτελέσματα σε περιπτώσεις με ανοιχτόχρωμο δέρμα και σκούρου χρώματος τρίχα. Μπορεί να χρειαστεί επαναληπτικές συνεδρίες ανά 6-12 μήνες για διατήρηση του αποτελέσματος.

– Η Φωτόλυση έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με το λέιζερ, έχει όμως εφαρμογή σε πολύ μεγαλύτερη επιφάνεια και μετά από 3-4 συνεδρίες παρέχει μόνιμα αποτελέσματα.

Για τις γυναίκες που υποβάλλονται σε photoepilation και επιθυμούν ταχύτερη αρχική ανταπόκριση, προτείνεται προσθήκη κρέμας εφλορνιθίνης κατά τη διάρκεια της θεραπείας, κυρίως στο πρόσωπο. Αυτή η κρέμα επιβραδύνει την ανάπτυξη των μαλλιών, αλλά δεν την εμποδίζει.

Η Ηλεκτρόλυση είναι διαθέσιμη εδώ και πολλά χρόνια για την διαχείριση των ανεπιθύμητων τριχών. Με την τεχνική αυτή, μια λεπτή βελόνα εισέρχεται στο θύλακα της τρίχας και εφαρμόζει τοπικά ηλεκτρικό ρεύμα, καταστρέφοντάς τον. Είναι επίπονη και χρονοβόρα γιατί αντιμετωπίζει κάθε τρίχα ξεχωριστά, μία-μία και φαίνεται να αξίζει τον κόπο για εφαρμογή σε μικρές περιοχές με υπερτρίχωση. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κάθε δέρμα ή χρώμα μαλλιών. Οι πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνουν οίδημα δέρματος και ερυθρότητα που ακολουθείται από αλλαγές στο χρώμα του δέρματος και / ή ουλές. Συχνά είναι δαπανηρή ενώ απαιτεί εκπαιδευμένο κατάλληλα προσωπικό. Παρόμοια μέθοδος αποτελεί και η θερμόλυση.

Για τις γυναίκες με γνωστά υπερβολικά υψηλά επίπεδα ανδρογόνων που επιλέγουν τις θεραπείες αυτές , προτείνεται συνοδά λήψη φαρμάκων, (π.χ. αντισυλληπτικά) για την ελαχιστοποίηση ανάπτυξης εκ νέου τριχοφυΐας.

 δ) Απώλεια βάρους

Η απώλεια βάρους σε υπέρβαρες γυναίκες μπορεί να μειώσει τα επίπεδα των ανδρογόνων και το δασυτριχισμό.

Για να αποφασίσει κανείς μεταξύ των παραπάνω επιλογών, πρέπει να λάβει υπόψη τις προσωπικές του προτιμήσεις, αν είναι εφικτή η αποτρίχωση στις περιοχές που ενδιαφέρει, καθώς και το πόσο καλά ανεκτές ή προσιτές μπορεί αυτές να είναι. Ό,τι θεραπευτική προσέγγιση και να υπάρχει, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η υπερτρίχωση είναι συνήθως ένα συνεχές πρόβλημα: μπορεί να αντιμετωπίζεται, αλλά δεν μπορεί μόνιμα να επιλυθεί.

Να σημειωθεί ότι οι γυναίκες με δασυτριχισμό που προσπαθούν να συλλάβουν ή είναι ήδη έγκυες απαγορεύεται να λάβουν φάρμακα για ανεπιθύμητη τριχοφυΐα και πρέπει να συμβουλευτούν το γιατρό τους για την ασφάλεια των άλλων μεθόδων αποτρίχωσης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.