Τι είναι ο θυρεοειδής;
Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας ενδοκρινής αδένας σε σχήμα πεταλούδας, που βρίσκεται εξωτερικά στο κάτω μπροστινό μέρος του λαιμού. Η δουλειά του είναι να φτιάχνει μια ορμόνη που ονομάζεται θυροξίνη. Η ορμόνη αυτή χρειάζεται ιώδιο για να παρασκευαστεί και υπάρχει σε δύο μορφές: την Τ4 (κυρίως) και την Τ3, ανάλογα με το αν περιέχει 4 ή 3 μόρια ιωδίου αντίστοιχα. Η λειτουργία του θυρεοειδούς ελέγχεται από ένα αδένα που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, που ονομάζεται υπόφυση και εκκρίνει TSH. Οι ορμόνες του θυρεοειδούς φτάνουν μέσω του αίματος σε κάθε ιστό και κύτταρο του σώματος και είναι απαραίτητες για τη σωστή τους λειτουργία.
Υποθυρεοειδισμός; Τι είναι αυτό;
Ο υποθυρεοειδισμός είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από υπολειτουργία του θυρεοειδή αδένα, οπότε δεν υπάρχει αρκετή ορμόνη για να λειτουργεί το σώμα κανονικά. Αν τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών σας είναι πολύ χαμηλά, το σώμα αρχίζει να επιβραδύνει διάφορες λειτουργίες του. Για παράδειγμα, παράγει λιγότερη θερμότητα, λιγότερη ενέργεια και όργανα όπως ο εγκέφαλος και το έντερο κινούνται πιο αργά. Έτσι, μπορεί να παρατηρήσετε ότι κρυώνετε ή κουράζεστε πιο εύκολα, το δέρμα σας γίνεται πιο ξηρό, ξεχνάτε και στεναχωριέστε εύκολα, αρχίζει να σας ταλαιπωρεί δυσκοιλιότητα. Μπορεί επίσης να έχετε μεταβολές στο σώμα που δεν μπορείτε να αισθανθείτε. Για παράδειγμα, η χοληστερόλη αυξάνεται στο αίμα σας και αυξάνεται η πιθανότητα για σκλήρυνση των αρτηριών, με αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου κίνδυνο για καρδιακή προσβολή. Έτσι, ο υποθυρεοειδισμός δεν προκαλεί μόνο συμπτώματα, μπορεί να επιδρά και σε άλλες καταστάσεις.
Μπορεί να αναπτύξετε συμπτώματα σύντομα κατά τη διάρκεια μερικών μηνών ή σταδιακά στη διάρκεια ετών. Μπορεί να έχετε ήπια ή καθόλου συμπτώματα (υποκλινικός υποθυρεοειδισμός) ή αντίθετα να έχετε σοβαρά συμπτώματα. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποιες από τις παρακάτω εκδηλώσεις μπορεί να αναπτύξει και σε τι βαθμό:
Έλλειψη ενέργειας- Εύκολη κόπωση, δυσκολία στο ξύπνημα το πρωί, ανάγκη για περισσότερο ύπνο, υπνηλία
- Αίσθηση κρύου όταν άλλοι άνθρωποι να νιώθουν ζεστά
- Ήπια αύξηση του σωματικού βάρους (2-9 κιλά) και δυσκολία στο να χάσετε βάρος ( δεν είναι αίτιο παχυσαρκίας)
- Ξηρότητα στο δέρμα
- Εμφάνιση δυσκοιλιότητας
- Ξηρά, πιο εύθραυστα μαλλιά
- Περισσότερη τριχόπτωση (δεν είναι αίτιο φαλάκρας)
- Διαταραχές στην έμμηνο ρύση (από απώλεια ή αραιή περίοδο έως συχνή με μεγάλη απώλεια αίματος) επιδείνωση προεμμηνορροϊκού
- Απώλεια της όρεξης
- Εμφάνιση βραχνάδας στη φωνή
- Προβλήματα με τη μνήμη, πιο αργή σκέψη
- Εμφάνιση ροχαλητού
- Πιο συχνές και σοβαρές μυϊκές κράμπες και αρθραλγίες
- Εμφάνιση αίσθηματος μουδιάσματος στα χέρια και τα πόδια (παραισθησία)
- Ελαφρώς υψηλότερη πίεση του αίματος, ειδικά της μικρής (συστολικής ) πίεσης
- Τα υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης
- Εμφάνιση πρηξίματοςγύρω από το πρόσωπο (ειδικά από τα μάτια), τα χέρια, τους αστραγάλους, και τα πόδια λόγω της συσσώρευσης υγρού
- Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
- Εμφάνιση ήπιας κατάθλιψης
- Ορατή διόγκωση του θυρεοειδή- Βρογχοκήλη
- Η επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού, μείωση της ροής του αίματος και του οξυγόνου που παραδίδεται στους ιστούς του σώματος
- Κίτρινο ή πορτοκαλί χρώμα του δέρματος, που προκαλείται από τη συσσώρευση της χρωστικής καροτίνη από τα φρούτα και τα λαχανικά
- Μειωμένη εφίδρωση
- Ενδεχόμενος υποθυρεοειδισμός στην εμβρυική ή παιδική ζωή μπορεί να έχει δυσμενείς συνέπειες στη σωματική και πνευματική ανάπτυξη, καθώς η θυροξίνη είναι άκρως απαραίτητη και για τα δύο.
- Ένας αθεράπευτος πολύ βαρύς υποθυρεοειδισμός μπορεί να οδηγήσει σε κώμα και θάνατο.
Για ποιό λόγο αναπτύσσεται υποθυρεοειδισμός;
Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων ο υποθυρεοειδισμός οφείλεται σε ανεπάρκεια του θυρεοειδή να παράγει τις απαραίτητες ορμόνες. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε καταστροφή του από αυτοανοσία (θυρεοειδίτιδα Hashimoto), ακτινοβολία, μετά από φλεγμονή από ιούς (υποξεία θυρεοειδίτιδα), διηθητικά νοσήματα. Μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη ιωδίου που είναι η πρώτη ύλη για τις θυρεοειδικές ορμόνες, ή σε έκθεση σε περίσσεια ιωδίου σε ασθενείς με προδιάθεση (Betadine, αξονική τομογραφία με σκιαγραφικό που έχει ιώδιο). Κάποιες φορές μπορεί ένα μωρό να γεννηθεί χωρίς θυρεοειδή ή αυτός να βρίσκεται σε λάθος μέρος ή τα κύτταρα του θυρεοειδούς να μην λειτουργούν σωστά από κατασκευής. Φάρμακα όπως η αμιοδαρόνη, το λίθιο, η ιντερφερόνη άλφα μπορεί να επηρεάσουν το θυρεοειδή αδένα. Η χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς δημιουργεί έλλειμα θυρεοειδικών ορμονών, συχνά ακόμη και αν ο θυρεοειδής δεν έχει αφαιρεθεί ολόκληρος.
Σπανιότερα η βλάβη μπορεί να εντοπίζεται στην υπόφυση που ελέγχει το θυρεοειδή ή ο οργανισμός να μην ανταποκρίνεται καλά στα φυσιολογικά επίπεδα Τ4 και Τ3 που κυκλοφορούν. Ο γιατρός σας από τις εξετάσεις και το ιστορικό, τις περισσότερες φορές μπορεί να καταλάβει την αιτιολογία, αν και στην πραγματικότητα αυτό δεν έχει καμμιά πρακτική σημασία.
Έχω ύποπτα συμπτώματα. Έχω υποθυρεοειδισμό;
Ο υποθυρεοειδισμός δεν έχει χαρακτηριστικά συμπτώματα, δηλαδή δεν υπάρχουν συμπτώματα που αν πάσχετε από υποθυρεοειδισμό τα έχετε και αν όχι δεν τα έχετε. Αντιθέτως περιλαμβάνει ενοχλήματα πολύ συνηθισμένα ακόμα και σε άτομα με φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδή και μπορεί να έχουν διάφορες άλλες αιτιολογίες. Επιπλέον μπορεί να αναπτύσσονται σταδιακά στη διάρκεια του χρόνου, να έχετε ορισμένα μόνο από αυτά ή και σε πολύ ήπια μορφή, κάνοντας τη διάγνωση του υποθυρεοειδισμού μόνο από την ύπαρξη των συμπτωμάτων πολύ δύσκολη. Ο μόνος τρόπος να γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν έχετε υποθυρεοειδισμό είναι με εξετάσεις αίματος.
Ο ενδοκρινολόγος, αφού σας εξετάσει αναζητώντας συμπτώματα ή σημάδια υποθυρεοειδισμού, θα αξιολογήσει τις εργαστηριακές εξετάσεις και θα κρίνει αν υπάρχει πρόβλημα και επομένως λόγος θεραπείας.
Και αν έχω υποθυρεοειδισμό;
Ο υποθυρεοειδισμός δεν μπορεί να θεραπευτεί. Κανείς δεν έχει ανακαλύψει έναν τρόπο να κάνει το θυρεοειδή σας να λειτουργήσει κανονικά και πάλι. Η κατάσταση όμως αντιμετωπίζεται πλήρως, καθώς η ορμόνη του θυρεοειδή υπάρχει διαθέσιμη σε χαπάκι (θεραπεία υποκατάστασης με συνθετική θυροξίνη) και μπορεί να συμπληρωθεί ακριβώς όσο λείπει. Με την καθημερινή θεραπεία, την οποία θα χρειαστεί να παίρνετε εφ’όρου ζωής, ο υποθυρεοειδισμός ελέγχεται απόλυτα. Ο γιατρός σας θα σας συστήσει την κατάλληλη δοσολογία του φαρμάκου ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της θεραπείας: να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα της νόσου πλήρως και να επανέλθουν οι τιμές στις εξετάσεις αίματός σας στα φυσιολογικά επίπεδα.